Tặng cho người mất hành vi

Trong nhiều trường hợp thực tế, người thân muốn tặng cho người mất năng lực hành vi tài sản như nhà đất, tiền bạc hoặc cổ phần công ty. Tuy nhiên, việc tặng cho trong tình huống này lại tiềm ẩn rủi ro pháp lý nếu không thực hiện đúng quy định của pháp luật. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định hiện hành, cách xử lý và những lưu ý cần thiết.

>>> Xem thêm: Đừng để rủi ro khi làm hợp đồng, hãy đến với văn phòng công chứng đáng tin cậy nhất.

1. Khái niệm năng lực hành vi dân sự theo quy định pháp luật

1.1 Thế nào là mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự?

Theo Điều 20 và Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015:

Người mất năng lực hành vi dân sự là người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình, đã được Tòa án tuyên bố.
Người hạn chế năng lực hành vi dân sự là người nghiện ma túy, rượu nặng hoặc hành vi nguy hiểm khác, dẫn đến không kiểm soát được tài sản và hành vi dân sự, cũng cần phải có quyết định của Tòa án.

1.2 Năng lực giao kết hợp đồng tặng cho người mất hành vi

Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi có đủ:

Chủ thể có năng lực hành vi dân sự phù hợp;
Tự nguyện;
Mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm.

=> Người mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi không thể tự mình giao kết hợp đồng. Trong trường hợp này, việc tặng cho tài sản cần có người đại diện theo pháp luật thực hiện.

2. Có được tặng cho người mất năng lực hành vi không?

2.1 Vẫn có thể tặng cho người mất hành vi nếu thông qua người đại diện hợp pháp

Theo Điều 135 Bộ luật Dân sự 2015, người mất năng lực hành vi có thể thực hiện giao dịch thông qua người đại diện hợp pháp (người giám hộ hoặc đại diện do Tòa án chỉ định).

Tặng cho tài sản là một giao dịch dân sự nên khi bên nhận là người mất năng lực hành vi, việc nhận tài sản phải do người giám hộ đứng tên thay mặt, đồng thời ghi rõ mục đích vì lợi ích của người được tặng cho.

>>> Xem thêm: Thủ tục công chứng Hợp đồng tặng cho dành cho người lần đầu thực hiện.

2.2 Trường hợp giao dịch có thể vô hiệu

Nếu hợp đồng tặng cho được ký với người không có năng lực hành vi dân sự mà không thông qua đại diện hợp pháp, theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch đó có thể bị tuyên vô hiệu.

=> Hậu quả: tài sản có thể bị thu hồi, nghĩa vụ thuế và thủ tục đăng ký tài sản cũng không được hoàn tất hợp pháp.

3. Thủ tục tặng cho người mất năng lực hành vi

3.1 Chuẩn bị hồ sơ

Giấy tờ tùy thân của người tặng và người đại diện hợp pháp của người nhận;
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản tặng cho (như sổ đỏ, đăng ký xe…);
Bản sao quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự hoặc quyết định giám hộ của Tòa án;
Hợp đồng tặng cho tài sản có chữ ký của người đại diện hợp pháp bên nhận;
Văn bản chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền (nếu tặng cho nhà đất thuộc diện đăng ký theo luật).

3.2 Công chứng hợp đồng

Theo Luật Công chứng 2014, hợp đồng tặng cho tài sản (nhà đất, xe, quyền sử dụng đất…) phải được công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng. Công chứng viên sẽ kiểm tra:

Tư cách pháp lý của các bên;
Quyền định đoạt tài sản;
Việc đại diện có đúng pháp luật không.

Nếu bên nhận là người mất năng lực hành vi, công chứng viên chỉ công chứng khi người đại diện cung cấp đầy đủ giấy tờ pháp lý chứng minh tư cách đại diện và mục đích giao dịch là vì lợi ích của người được tặng cho.

>>> Xem thêm: Bố mẹ tặng cho nhà đất, con cái có được miễn tiền thuế?

4. Ví dụ minh họa thực tế

Tình huống: Ông H là cha ruột của chị T – người bị mất năng lực hành vi dân sự do bệnh tâm thần, đã được Tòa tuyên bố và giao mẹ chị T làm người giám hộ. Ông H muốn tặng cho chị T một căn hộ để sau này có chỗ ở.

Ông H lập hợp đồng tặng cho căn hộ, người giám hộ đứng tên thay mặt chị T để nhận.
Hợp đồng được công chứng, nộp thuế, và thực hiện thủ tục sang tên tại Văn phòng đăng ký đất đai.
Sổ hồng đứng tên chị T nhưng có ghi rõ người giám hộ là mẹ, với tư cách quản lý tài sản.

Xem thêm: Đặc cách viên chức theo trình tự, thủ tục nào?

Bài học rút ra: Trường hợp này hợp pháp vì tuân thủ đúng quy trình, có người đại diện, mục đích tặng cho rõ ràng, đầy đủ giấy tờ pháp lý.

5. Những lưu ý khi tặng cho người mất năng lực hành vi

5.1 Luôn có sự tham gia của người đại diện hợp pháp

Không thể ký trực tiếp hợp đồng với người đã bị Tòa tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự. Người đại diện phải đủ năng lực, không có xung đột lợi ích.

5.2 Lưu trữ hồ sơ pháp lý đầy đủ

Các giấy tờ như quyết định giám hộ, chẩn đoán y tế, hợp đồng, văn bản chấp thuận phải được lưu giữ kỹ để tránh tranh chấp sau này.

5.3 Cẩn trọng với các tài sản giá trị lớn

Với các tài sản như nhà đất hoặc cổ phần doanh nghiệp, nên tham khảo ý kiến luật sư để đảm bảo đúng quy trình, tránh bị vô hiệu hợp đồng hoặc phát sinh khiếu kiện từ người thừa kế khác.

>>> Xem thêm: Tặng cho nhà ở đang cho thuê – Hợp đồng có vô hiệu không?

6. Kết luận

Tặng cho người mất năng lực hành vi là giao dịch pháp lý đặc thù, đòi hỏi người tặng và người nhận (thông qua đại diện hợp pháp) phải tuân thủ chặt chẽ các quy định về năng lực hành vi, đại diện dân sự và công chứng. Việc này không bị cấm nhưng cần hết sức thận trọng để tránh hậu quả pháp lý như hợp đồng vô hiệu hoặc tranh chấp tài sản về sau. Tốt nhất, nên tham khảo ý kiến chuyên gia pháp lý khi thực hiện các giao dịch tặng cho có yếu tố đặc biệt như vậy.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.