Thừa kế viết tay có giá trị không? Cẩn trọng khi thừa kế không công chứng
Di chúc là công cụ pháp lý quan trọng để định đoạt tài sản sau khi qua đời. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chọn cách viết tay đơn giản, không công chứng hay chứng thực. Vậy “thừa kế không công chứng” có được pháp luật công nhận không? Di chúc viết tay có hiệu lực như thế nào? Cùng tìm hiểu kỹ trong bài viết dưới đây để tránh những rủi ro pháp lý khi phân chia tài sản.
>>> Xem thêm: Tìm hiểu quy trình làm việc của văn phòng công chứng để tránh sai sót đáng tiếc.
1. Thừa kế không công chứng là gì?
1.1 Khái niệm thừa kế không công chứng
Thừa kế không công chứng là trường hợp người để lại di sản lập di chúc bằng tay, không có xác nhận của cơ quan công chứng, tổ chức hành nghề công chứng hoặc chính quyền địa phương.
Thực tế, rất nhiều người chọn hình thức này vì nghĩ rằng nó đơn giản, dễ thực hiện, không tốn chi phí, mà vẫn có giá trị pháp lý.
>>> Xem thêm: Mất bao lâu để hoàn tấtchứng thực chữ ký? Có thể làm trong ngày không?
1.2 Pháp luật có công nhận di chúc viết tay không?
Câu trả lời là CÓ, nhưng phải đảm bảo các điều kiện nghiêm ngặt theo quy định tại Điều 630 và Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015.
2. Căn cứ pháp lý về di chúc không công chứng
2.1 Điều kiện để di chúc viết tay có hiệu lực
Theo Điều 630 BLDS 2015, di chúc hợp pháp cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt tại thời điểm lập;
Không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép;
Nội dung và hình thức di chúc không trái pháp luật, đạo đức;
Di chúc bằng văn bản không bắt buộc công chứng nếu người lập tự tay viết và ký tên (Điều 633).
Như vậy, di chúc viết tay không công chứng vẫn hợp pháp nếu chứng minh được các yếu tố trên.
>>> Xem thêm: Di chúc có hiệu lực trễ, tài sản bị mất? Khi nào thừa kế bị trì hoãn
2.2 Điều 633 Bộ luật Dân sự: Di chúc bằng văn bản không có công chứng
“Di chúc bằng văn bản mà người lập di chúc tự viết và ký tên thì không bắt buộc phải công chứng hoặc chứng thực.”
Tuy nhiên, nếu xảy ra tranh chấp, việc chứng minh sự minh mẫn, tính tự nguyện và chữ viết sẽ rất khó khăn, dẫn đến nguy cơ di chúc bị tuyên vô hiệu.
3. Rủi ro thường gặp khi thừa kế không công chứng
3.1 Dễ bị tranh chấp, kiện tụng
Không ít trường hợp con cái tranh chấp nhau chỉ vì di chúc viết tay bị nghi là giả mạo, bị lập trong trạng thái không minh mẫn. Khi đó, Tòa án buộc phải xác minh chữ viết, chữ ký, và có thể tuyên vô hiệu toàn bộ di chúc.
3.2 Không được các cơ quan chức năng chấp nhận
Nhiều địa phương yêu cầu văn bản khai nhận di sản phải có di chúc công chứng hoặc bản án tuyên hiệu lực di chúc, khiến người thừa kế mất thời gian khởi kiện.
3.3 Bị bác bỏ nếu không đáp ứng điều kiện về người làm chứng
Trong một số trường hợp như người lập di chúc không tự viết mà nhờ người khác viết, nhưng lại không có người làm chứng, di chúc có thể bị vô hiệu theo quy định tại Điều 634 và 635 BLDS.
Tình huống: Bà A lập di chúc viết tay để lại toàn bộ tài sản cho con gái út. Sau khi bà mất, các con khác khởi kiện vì cho rằng bà A không minh mẫn lúc viết di chúc. Tòa án tiến hành giám định chữ viết và xác định chữ ký đúng là của bà A, nhưng bà bị suy giảm trí nhớ trước đó.
Kết quả: Di chúc bị tuyên vô hiệu do không đáp ứng điều kiện về năng lực hành vi. Tài sản được chia theo pháp luật.
5. Làm gì để thừa kế không công chứng vẫn an toàn?
5.1 Ghi rõ ngày tháng, chữ ký và nội dung rõ ràng nếu thừa kế không công chứng
Người lập di chúc nên viết tay toàn bộ nội dung, ghi rõ ngày lập, ký tên đầy đủ. Nội dung cần rõ ràng, dễ hiểu, tránh gây mơ hồ trong cách chia tài sản.
5.2 Có người làm chứng trong trường hợp thừa kế không công chứng
Nếu người lập không thể viết tay, nên có ít nhất hai người làm chứng để đảm bảo tính khách quan. Người làm chứng không được là người hưởng di sản.
Nếu có điều kiện, nên lập di chúc tại Văn phòng công chứng để được hướng dẫn đầy đủ, tránh những rủi ro pháp lý sau này. Di chúc công chứng sẽ được ưu tiên công nhận hơn khi có tranh chấp xảy ra.
6. Kết luận
Thừa kế không công chứng vẫn có thể hợp pháp, nhưng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Việc lập di chúc viết tay nên được thực hiện cẩn thận, hoặc tốt hơn hết là nên công chứng để bảo vệ quyền lợi của người để lại tài sản và người thừa kế.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
