Vai trò của người đại diện hợp pháp trong thủ tục thừa kế

Trong các hồ sơ thừa kế có người dưới 18 tuổi, vai trò của người đại diện hợp pháp trong thủ tục thừa kế của người chưa thành niên đặc biệt quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến quyền tài sản của trẻ. Do chưa có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, người chưa thành niên không thể tự mình tham gia ký kết giấy tờ, công chứng hay thực hiện các giao dịch liên quan đến di sản. Bài viết này phân tích rõ trách nhiệm, quyền hạn và các lưu ý pháp lý dành cho người đại diện hợp pháp khi tham gia thủ tục thừa kế thay cho người chưa thành niên theo quy định hiện hành.

>>> Xem thêm: Vì sao giới đầu tư bất động sản luôn chọn văn phòng công chứng uy tín?

1. Người đại diện hợp pháp của người chưa thành niên là ai?

thủ tục thừa kế

Theo “Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015”, người đại diện hợp pháp của người chưa thành niên bao gồm:

Cha, mẹ của người chưa thành niên;
Người giám hộ (nếu cha mẹ đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có điều kiện chăm sóc);
Người do Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền chỉ định.

Lưu ý: Người đại diện hợp pháp phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và không có mâu thuẫn lợi ích với trẻ trong việc thừa kế.

2. Vai trò của người đại diện hợp pháp trong thủ tục thừa kế

2.1. Thay mặt người chưa thành niên tham gia công chứng thừa kế

Người chưa đủ 18 tuổi không thể ký văn bản thừa kế.
Do đó, người đại diện hợp pháp có quyền:

Ký văn bản khai nhận di sản;
Ký văn bản thỏa thuận phân chia di sản;
Cung cấp giấy tờ nhân thân, giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế;
Làm việc với cơ quan công chứng, ngân hàng, cơ quan đăng ký đất đai…

Tất cả hành vi này phải thực hiện vì lợi ích của người chưa thành niên.

>>> Xem thêm: 7 bước chuẩn bị thủ tục công chứng mua bán nhà không mất thời gian

2.2. Bảo vệ quyền hưởng di sản của người chưa thành niên

Theo “Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015”, người chưa thành niên thuộc diện người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc, tức là vẫn được hưởng phần di sản bắt buộc, ngay cả khi di chúc không nhắc đến.

Người đại diện có nghĩa vụ:

Đảm bảo trẻ không bị bỏ sót quyền thừa kế;
Phản đối các hành vi giảm phần thừa kế trái luật;
Yêu cầu cơ quan công chứng, Tòa án bảo vệ quyền lợi hợp pháp của trẻ.

2.3. Không được từ chối di sản thay cho người chưa thành niên nếu gây thiệt hại

Theo “Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015”, người đại diện không được từ chối nhận di sản nếu việc đó làm mất quyền lợi hợp pháp của trẻ.

Chỉ được từ chối nếu:

Việc nhận di sản gây thiệt hại cho trẻ (ví dụ: di sản kèm theo nghĩa vụ vượt quá giá trị tài sản);
Có sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền (trường hợp đặc biệt).

>>> Xem thêm: Cách liên hệ văn phòng để làm Công chứng di chúc dễ dàng

2.4. Định đoạt tài sản thừa kế của người chưa thành niên phải được kiểm soát

Sau khi trẻ đã đứng tên tài sản, người đại diện không được tự ý bán, tặng cho, thế chấp… tài sản đó.

Theo “Điều 58 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014”, việc định đoạt tài sản của trẻ cần:

Vì lợi ích của trẻ;
Có sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền (trường hợp bán tài sản lớn như nhà, đất).

Xem thêm: Tục bắt vợ có vi phạm quy định pháp luật không?

3. Các trường hợp người đại diện không được ký thay

thủ tục thừa kế

Người đại diện sẽ không được tham gia ký thừa kế thay nếu rơi vào các trường hợp:

Có xung đột lợi ích (ví dụ: người đại diện cũng là người thừa kế và muốn nhận phần nhiều hơn);
Bị tố cáo là chiếm giữ, che giấu tài sản thừa kế;
Không đủ điều kiện làm người giám hộ;
Tòa án chỉ định một người đại diện khác để bảo vệ quyền trẻ.

Trong tình huống này, cơ quan công chứng sẽ yêu cầu chỉ định người giám hộ mới theo quy định.

>>> Xem thêm: Khi nào nên làm thỏa thuận phân chia di sản qua công chứng thừa kế

4. Hồ sơ thừa kế khi có người chưa thành niên

Hồ sơ phải bổ sung thêm:

Giấy khai sinh của người chưa thành niên;
Giấy tờ chứng minh người đại diện hợp pháp (CMND/CCCD, sổ hộ khẩu);
Quyết định cử giám hộ (nếu có);
Cam kết của người đại diện về việc bảo vệ lợi ích của trẻ.

5. Kết luận

Vai trò của người đại diện hợp pháp trong thủ tục thừa kế của người chưa thành niên là cực kỳ quan trọng, vì họ thay trẻ thực hiện toàn bộ các bước khai nhận, phân chia và bảo vệ quyền hưởng di sản. Tuy nhiên, quyền đại diện này bị ràng buộc chặt chẽ bởi quy định pháp luật nhằm tránh xung đột lợi ích và đảm bảo quyền lợi tối đa cho người chưa thành niên.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng bản dịch hồ sơ đăng ký thương hiệu

>>> Trường hợp người thừa kế bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội hướng dẫn công chứng hợp đồng vay tiền giữa cá nhân

>>> Những điều khoản bắt buộc trong hợp đồng mua bán nhà theo luật mới

>>> Lưu ý quan trọng khi làm chứng thực chữ ký để tránh bị từ chối

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.