Không ký văn bản thừa kế, bị ép được không? Câu trả lời về quyền nhận thừa kế
Khi phân chia di sản, không phải lúc nào các đồng thừa kế cũng đồng thuận ký vào văn bản thỏa thuận. Nếu một người không đồng ý ký, liệu có thể bị ép buộc không? Có được nhận thừa kế nữa không? Đây là câu hỏi thường gặp trong các vụ tranh chấp thừa kế tại Việt Nam hiện nay. Bài viết dưới đây sẽ phân tích đầy đủ quy định pháp luật, quyền từ chối hoặc đồng ý quyền nhận thừa kế, và cách giải quyết khi không ký văn bản thừa kế.
Văn bản thỏa thuận phân chia di sản là tài liệu pháp lý thể hiện sự đồng thuận giữa những người thừa kế về việc phân chia tài sản của người đã mất. Văn bản này thường phải được công chứng hoặc chứng thực theo Điều 57 Luật Công chứng 2014.
Việc ký văn bản thỏa thuận là quyền, không phải nghĩa vụ bắt buộc của từng người thừa kế.
1.2 Không ký văn bản thừa kế có bị mất quyền nhận thừa kế không?
Câu trả lời là KHÔNG. Không ký không đồng nghĩa với từ bỏ quyền nhận thừa kế, nhưng cũng có thể khiến việc chia di sản bị trì hoãn, phải giải quyết qua tòa án.
2. Căn cứ pháp lý về quyền nhận thừa kế
2.1 Quyền nhận thừa kế được hiến định trong pháp luật
Theo Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015:
“Cá nhân có quyền để lại di sản cho người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật, và người thừa kế có quyền nhận hoặc từ chối nhận di sản.”
Như vậy, việc nhận thừa kế là quyền, không ai được ép buộc người khác phải từ chối hoặc đồng ý nhận nếu không tự nguyện.
>>> Xem thêm: Thủ tục phức tạp không còn là nỗi lo nếu bạn biết đến dịch vụ sổ đỏ này!
2.2 Người thừa kế có thể từ chối thừa kế không?
Có. Điều 620 BLDS 2015 quy định:
“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, nhưng phải thực hiện việc từ chối bằng văn bản và gửi tới cơ quan có thẩm quyền trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày mở thừa kế.”
Nếu không có văn bản từ chối, người đó vẫn được xác định là có quyền nhận thừa kế.
>>> Xem thêm: Người thừa kế đi xa, có nhận được phần? Quy định về thừa kế qua ủy quyền
3. Khi nào việc không ký văn bản dẫn đến tranh chấp?
3.1 Tình huống xảy ra mâu thuẫn
Khi một trong số các đồng thừa kế không đồng ý về cách chia, hoặc có nghi ngờ về di chúc, định giá tài sản, thì sẽ không ký văn bản. Điều này khiến các bên không thể thực hiện thủ tục công chứng chia di sản tại văn phòng công chứng.
3.2 Hệ quả của việc không ký quyền nhận thừa kế
Nếu không thể đạt được thỏa thuận, di sản không thể chia bằng văn bản thỏa thuận. Khi đó, một trong các bên phải khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu chia di sản theo quy định tại Điều 650 – 662 BLDS 2015.
4. Ví dụ minh họa về việc không ký văn bản thừa kế
Tình huống: Ông B qua đời, để lại một căn nhà. Ba người con gồm A, C, D là đồng thừa kế theo pháp luật. A và C muốn chia đều, nhưng D cho rằng mình chăm sóc bố nhiều hơn nên muốn phần lớn hơn.
D không ký vào văn bản chia đều di sản. A và C không thể làm thủ tục công chứng. Cuối cùng, A và C khởi kiện ra tòa yêu cầu chia di sản theo pháp luật. Tòa án xác định D không có công sức đặc biệt, nên chia đều 3 phần.
Kết luận: Không ký văn bản thừa kế không làm mất quyền nhận thừa kế, nhưng cũng không ngăn được việc Tòa phân xử nếu có tranh chấp.
5. Cách xử lý khi có người không ký nhận thừa kế
5.1 Thương lượng, hòa giải trước khi kiện theo quyền nhận thừa kế
Các bên nên mời luật sư, công chứng viên hoặc bên thứ ba trung lập để thương lượng, tránh phải ra tòa gây mất thời gian và chi phí.
5.2 Khởi kiện chia di sản theo pháp luật
Nếu không thể thỏa thuận, bên còn lại có thể khởi kiện chia di sản theo pháp luật (Điều 659 BLDS 2015), đồng thời yêu cầu định giá, xác định quyền sử dụng, quyền sở hữu để đảm bảo công bằng.
Việc quyền nhận thừa kế là quyền cá nhân của mỗi người và không ai có thể bị ép buộc ký vào văn bản chia di sản nếu không đồng thuận. Tuy nhiên, không ký sẽ gây cản trở đến quá trình giải quyết thừa kế, có thể dẫn tới tranh chấp và phải đưa ra tòa án.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
