Khi một di chúc bị hủy, nhiều gia đình lúng túng không biết thủ tục khai nhận di sản sẽ được thực hiện trên cơ sở nào và liệu có cần công chứng hay không. Việc hủy di chúc có thể đến từ chính người lập hoặc do di chúc không đáp ứng điều kiện pháp lý, dẫn tới việc phân chia di sản phải chuyển sang cơ chế thừa kế khác. Để hạn chế tranh chấp và bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người thừa kế, việc công chứng khai nhận di sản đúng quy định là bước không thể bỏ qua. Bài viết dưới đây phân tích rõ căn cứ, quy trình và những lưu ý quan trọng trong trường hợp đặc biệt này.
>>> Xem thêm: Thời gian làm việc trung bình tại Văn phòng công chứng là bao lâu?
1. Thế nào là di chúc bị hủy? Căn cứ xác định di chúc mất hiệu lực
Theo “Điều 640 Bộ luật Dân sự 2015”, di chúc bị hủy hoặc bị sửa đổi theo ý chí của người lập di chúc. Ngoài ra, thực tế công chứng thường ghi nhận 02 nhóm trường hợp:
1.1. Di chúc bị hủy theo ý chí của người lập
Người lập di chúc tự nguyện lập văn bản hủy di chúc;
Lập di chúc mới thay thế toàn bộ, khiến di chúc cũ mất hiệu lực;
Tuyên bố miệng về việc hủy di chúc trong trường hợp cấp bách (nếu đáp ứng điều kiện để trở thành di chúc miệng hợp pháp).
>>> Xem thêm: Cập nhật mới nhất về các quy định liên quan đếndịch vụ sổ đỏ năm 2025
1.2. Di chúc bị hủy do không đáp ứng điều kiện hợp pháp
Theo “Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015”, di chúc không hợp pháp khi:
Người lập di chúc không minh mẫn, sáng suốt;
Bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép;
Nội dung vi phạm điều cấm của luật;
Hình thức không đúng quy định.
Hệ quả: Khi di chúc bị hủy hoặc vô hiệu → di sản sẽ được chia theo thừa kế theo pháp luật.
2. Khi di chúc bị hủy, có cần công chứng khai nhận di sản không?
2.1. Trường hợp phải công chứng
Theo “Điều 57 Luật Công chứng 2014”, khi nhận thừa kế theo pháp luật, người thừa kế phải yêu cầu công chứng:
“Văn bản khai nhận di sản” (nếu chỉ có một người thừa kế); hoặc
“Văn bản thỏa thuận phân chia di sản” (nếu có nhiều người thừa kế).
Do di chúc bị hủy → cơ chế thừa kế theo pháp luật được áp dụng → việc công chứng là bắt buộc nếu di sản là:
Quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất;
Nhà ở;
Tài sản phải đăng ký quyền sở hữu.
2.2. Trường hợp không bắt buộc công chứng
Một số tài sản như tiền gửi ngân hàng, tài sản không đăng ký quyền sở hữu… có thể thực hiện theo thủ tục nội bộ của tổ chức quản lý tài sản, nhưng hầu hết trường hợp vẫn khuyến nghị công chứng để tránh tranh chấp.
Người thừa kế mang văn bản đã công chứng để thực hiện thủ tục:
Sang tên sổ đỏ;
Sang tên xe;
Các thủ tục tài sản khác.
>>> Xem thêm: Cách xử lý nếu ai đó từ chối nhận thừa kế trongthừa kế
4. Lưu ý quan trọng khi di chúc bị hủy và khai nhận di sản
4.1. Di chúc bị hủy không đồng nghĩa mọi nội dung trước đó vô giá trị
Nếu chỉ một phần di chúc bị hủy hoặc vô hiệu, phần còn lại vẫn được áp dụng theo “Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015”.
4.2. Tranh chấp dễ phát sinh khi di chúc bị hủy
Các mâu thuẫn thường gặp:
Người thừa kế cho rằng di chúc bị vô hiệu do bị ép buộc;
Không thống nhất về phần tài sản;
Nghi ngờ việc hủy di chúc nhằm trục lợi.
4.3. Trường hợp di chúc bị hủy nhưng người thừa kế vẫn bị truất quyền
Người thừa kế thuộc trường hợp không được hưởng di sản (“Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015”) vẫn không được nhận thừa kế, kể cả khi áp dụng thừa kế theo pháp luật.
4.4. Nên tham khảo ý kiến luật sư hoặc công chứng viên
Nhất là khi có dấu hiệu:
Di chúc bị hủy do tranh chấp;
Có người phản đối nội dung niêm yết;
Di sản giá trị lớn hoặc có tài sản ở nhiều tỉnh.
5. Kết luận
Khi di chúc bị hủy, việc khai nhận di sản sẽ chuyển sang thừa kế theo pháp luật và công chứng là bước bắt buộc đối với hầu hết loại tài sản. Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, nắm rõ trình tự niêm yết và hiểu đúng quy định của Bộ luật Dân sự 2015, Luật Công chứng 2014 sẽ giúp quá trình giải quyết nhanh chóng, hạn chế tranh chấp về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
