Cho vay nặng lãi qua hợp đồng: Công chứng viên có phải từ chối?

Trong thực tiễn hành nghề, không ít hợp đồng vay tài sản được các bên yêu cầu công chứng nhằm “hợp thức hóa” lãi suất và điều kiện vay trái quy định pháp luật. Khi hợp đồng vay có dấu hiệu cho vay nặng lãi công chứng, công chứng viên không chỉ có quyền mà còn có nghĩa vụ từ chối công chứng để bảo đảm tính hợp pháp của giao dịch. Việc công chứng một hợp đồng mang bản chất cho vay nặng lãi có thể làm phát sinh rủi ro tranh chấp dân sự, thậm chí liên quan đến trách nhiệm hình sự. Bài viết phân tích căn cứ pháp lý và các dấu hiệu nhận diện trường hợp từ chối công chứng hợp đồng có dấu hiệu cho vay nặng lãi.

>>> Xem thêm: Mẹo chuẩn bị hồ sơ để không mất thời gian tại văn phòng công chứng

1. Cho vay nặng lãi và giới hạn lãi suất theo pháp luật dân sự

Cho vay nặng lãi qua hợp đồng

Theo “Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015”, lãi suất vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.

Phần lãi vượt quá mức trần này sẽ không có hiệu lực pháp luật và không được bảo vệ khi có tranh chấp.

Như vậy, hợp đồng vay có lãi suất vượt giới hạn cho phép là dấu hiệu đầu tiên để công chứng viên xem xét khả năng cho vay nặng lãi công chứng.

2. Khi nào hợp đồng vay bị xem là có dấu hiệu cho vay nặng lãi?

Hợp đồng vay được coi là có dấu hiệu cho vay nặng lãi khi xuất hiện một hoặc nhiều yếu tố sau:

Lãi suất thỏa thuận vượt quá mức luật định;
Lãi suất được “ngụy trang” dưới các khoản phí, phạt, tiền chênh lệch;
Thời hạn vay ngắn nhưng lãi phải trả rất cao;
Nghĩa vụ trả nợ được bảo đảm bằng các điều khoản bất lợi nghiêm trọng cho bên vay.

>>> Xem thêm: Chia sẻ kinh nghiệm thực tế khi sử dụng dịch vụ sổ đỏ tại Hà Nội

3. Các dấu hiệu nhận diện cho vay nặng lãi trong hồ sơ công chứng

3.1. Lãi suất ghi trong hợp đồng vượt trần pháp luật

Ví dụ minh họa:
“Hợp đồng vay tiền ghi lãi suất 5%/tháng, tương đương 60%/năm, được các bên yêu cầu công chứng để làm căn cứ đòi nợ”.

Đây là trường hợp điển hình của cho vay nặng lãi công chứng mà công chứng viên phải từ chối.

3.2. Lãi suất bị che giấu dưới hình thức khác

Nhiều hợp đồng không ghi lãi suất cụ thể nhưng lại kèm theo:

Phí dịch vụ bất thường;
Khoản phạt chậm trả cao;
Giá chuyển nhượng tài sản thấp bất thường trong hợp đồng giả cách.

Ví dụ minh họa:
“Hợp đồng vay không ghi lãi nhưng kèm thỏa thuận phạt vi phạm gấp nhiều lần số tiền vay nếu chậm trả”.

3.3. Kết hợp hợp đồng vay với giao dịch giả tạo

Một số trường hợp sử dụng hợp đồng mua bán, chuyển nhượng tài sản để che giấu việc cho vay nặng lãi.

Theo “Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch giả tạo nhằm che giấu giao dịch khác thì giao dịch giả tạo vô hiệu.

4. Căn cứ pháp lý để công chứng viên từ chối công chứng

Theo “Điều 44 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch có nội dung vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.

Bên cạnh đó, “Điều 7 Luật Công chứng 2024” yêu cầu công chứng viên bảo đảm tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch. Việc công chứng hợp đồng mang bản chất cho vay nặng lãi công chứng sẽ trực tiếp vi phạm nguyên tắc này.

>>> Xem thêm: Thủ tục đăng ký kết hôn có thể thực hiện ở phường khác không?

5. Trách nhiệm của công chứng viên khi phát hiện dấu hiệu cho vay nặng lãi

Cho vay nặng lãi qua hợp đồng

Khi nhận thấy hợp đồng vay có dấu hiệu cho vay nặng lãi, công chứng viên cần:

Giải thích rõ giới hạn lãi suất theo quy định pháp luật;
Yêu cầu các bên điều chỉnh nội dung hợp đồng cho phù hợp;
Từ chối công chứng nếu các bên không sửa đổi hoặc vẫn cố tình duy trì nội dung trái pháp luật.

Xem thêm: Ký hợp đồng qua email có được pháp luật công nhận không?

Việc từ chối này không phải là hạn chế quyền tự do giao kết, mà là biện pháp bảo đảm trật tự pháp luật.

6. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng hợp đồng cho vay nặng lãi

Nếu hợp đồng có dấu hiệu cho vay nặng lãi công chứng vẫn được công chứng, các hậu quả có thể phát sinh gồm:

Phần thỏa thuận lãi suất bị tuyên vô hiệu;
Văn bản công chứng có nguy cơ bị Tòa án hủy;
Tranh chấp dân sự kéo dài, phức tạp;
Công chứng viên có thể bị xem xét trách nhiệm nghề nghiệp nếu có lỗi.

Kết luận

Từ chối công chứng hợp đồng có dấu hiệu cho vay nặng lãi là yêu cầu tất yếu nhằm bảo đảm tính hợp pháp và an toàn pháp lý của giao dịch dân sự. Việc nhận diện đúng các dấu hiệu cho vay nặng lãi công chứng không chỉ giúp phòng ngừa tranh chấp mà còn góp phần ngăn chặn việc lợi dụng hoạt động công chứng để hợp thức hóa các hành vi trái pháp luật. Đối với công chứng viên, đây là ranh giới nghề nghiệp quan trọng cần được tuân thủ nghiêm ngặt trong thực tiễn hành nghề.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Người nước ngoài đặt cọc mua nhà đất tại Việt Nam có cần công chứng không?

>>> Trường hợp người thừa kế bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội hướng dẫn công chứng hợp đồng vay tiền giữa cá nhân

>>> Những điều khoản bắt buộc trong hợp đồng mua bán nhà theo luật mới

>>> Lưu ý quan trọng khi làm chứng thực chữ ký để tránh bị từ chối

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.