Né tránh thi hành án qua công chứng: Công chứng viên xử lý sao?
Trong hoạt động công chứng, không phải mọi giao dịch dân sự đều được chứng nhận nếu có dấu hiệu xâm phạm trật tự pháp luật. Một trong những trường hợp điển hình buộc công chứng viên phải từ chối công chứng là khi có căn cứ cho rằng giao dịch được xác lập nhằm né tránh thi hành án công chứng. Những giao dịch như vậy thường được lập ra để tẩu tán tài sản, làm giảm khả năng thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật. Bài viết phân tích cơ sở pháp lý và các dấu hiệu nhận diện việc từ chối công chứng trong trường hợp giao dịch có mục đích né tránh nghĩa vụ thi hành án.
>>> Xem thêm: Làm giấy tờ nhà nên đến văn phòng công chứng hay phòng tài nguyên môi trường?
1. Nghĩa vụ thi hành án và giới hạn của quyền định đoạt tài sản
Theo pháp luật về thi hành án dân sự, người phải thi hành án có nghĩa vụ thực hiện đầy đủ bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
“Điều 6 Luật Thi hành án dân sự 2008, được sửa đổi, bổ sung năm 2014” khẳng định nghĩa vụ tôn trọng và chấp hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định của Tòa án.
Khi nghĩa vụ thi hành án đã phát sinh, quyền định đoạt tài sản của người phải thi hành án bị giới hạn nhất định nhằm bảo đảm hiệu lực của hoạt động thi hành án.
2. Thế nào là giao dịch nhằm né tránh nghĩa vụ thi hành án?
Giao dịch bị xem là nhằm né tránh nghĩa vụ thi hành án khi:
Được xác lập sau thời điểm bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật;
Có mục đích làm giảm, che giấu hoặc tẩu tán tài sản phải thi hành án;
Gây khó khăn hoặc làm mất khả năng thi hành án.
Những giao dịch này tuy có hình thức hợp pháp nhưng bản chất lại nhằm trốn tránh nghĩa vụ đã được xác lập bởi cơ quan có thẩm quyền.
3. Dấu hiệu nhận diện giao dịch né tránh thi hành án trong công chứng
3.1. Thời điểm giao dịch trùng với giai đoạn thi hành án
Ví dụ minh họa: “Sau khi có bản án buộc trả nợ đã có hiệu lực pháp luật, người phải thi hành án lập hợp đồng tặng cho toàn bộ quyền sử dụng đất cho người thân và yêu cầu công chứng”.
Thời điểm xác lập giao dịch là dấu hiệu quan trọng cho thấy mục đích né tránh thi hành án.
3.2. Chuyển dịch tài sản cho người thân với giá không tương xứng
Giao dịch chuyển nhượng tài sản cho người có quan hệ thân thích, với giá trị thấp bất thường hoặc không có thanh toán thực tế, thường bị xem là giao dịch nhằm tẩu tán tài sản.
3.3. Giao dịch làm mất khả năng thi hành án
Khi sau giao dịch, người phải thi hành án không còn tài sản hoặc không còn khả năng thực hiện nghĩa vụ theo bản án, thì giao dịch đó có dấu hiệu né tránh thi hành án.
>>> Xem thêm: Các bước chuẩn bị hồ sơ khi sử dụngdịch vụ sổ đỏ sang tên nhà đất
4. Căn cứ pháp lý để công chứng viên từ chối công chứng
Theo “Điều 44 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch có nội dung vi phạm pháp luật hoặc nhằm trốn tránh nghĩa vụ theo quy định pháp luật.
Bên cạnh đó, “Điều 7 Luật Công chứng 2024” yêu cầu công chứng viên bảo đảm tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch. Việc công chứng một giao dịch nhằm né tránh thi hành án sẽ trực tiếp xâm phạm nguyên tắc này.
Ngoài ra, “Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015” quy định giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo, trong đó bao gồm trường hợp giao dịch được xác lập nhằm che giấu nghĩa vụ dân sự khác.
5. Phân biệt giao dịch hợp pháp và giao dịch né tránh thi hành án
Không phải mọi giao dịch được xác lập trong thời gian thi hành án đều là giao dịch né tránh nghĩa vụ.
Công chứng viên cần xem xét tổng thể:
Thời điểm phát sinh nghĩa vụ thi hành án;
Mối quan hệ giữa các bên giao dịch;
Giá trị và phương thức thanh toán;
Ảnh hưởng của giao dịch đến khả năng thi hành án.
Chỉ khi có căn cứ rõ ràng cho thấy mục đích né tránh nghĩa vụ, công chứng viên mới áp dụng biện pháp từ chối.
6. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng giao dịch né tránh thi hành án
Trường hợp giao dịch nhằm né tránh thi hành án công chứng nhưng vẫn được công chứng, các hệ quả có thể phát sinh gồm:
Giao dịch bị Tòa án tuyên vô hiệu;
Văn bản công chứng có thể bị hủy;
Tài sản được thu hồi để bảo đảm thi hành án;
Công chứng viên có thể bị xem xét trách nhiệm nghề nghiệp nếu có lỗi.
Kết luận
Từ chối công chứng khi có căn cứ cho rằng giao dịch nhằm né tránh nghĩa vụ thi hành án là biện pháp pháp lý cần thiết nhằm bảo vệ hiệu lực của bản án, quyết định của Tòa án. Việc nhận diện đúng các dấu hiệu né tránh thi hành án công chứng không chỉ giúp phòng ngừa rủi ro tranh chấp mà còn khẳng định vai trò của công chứng viên như một “người gác cổng pháp lý” trong hệ thống tư pháp. Tuân thủ nguyên tắc này góp phần bảo đảm tính nghiêm minh và công bằng của pháp luật.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
