Công chứng viên và vai trò “người gác cổng” khi góp vốn bằng nhà đất
Vai trò công chứng viên góp vốn nhà đất không chỉ dừng lại ở việc chứng nhận chữ ký trên hợp đồng, mà còn là “người gác cổng” giúp đảm bảo tính hợp pháp, minh bạch và an toàn pháp lý cho các bên tham gia giao dịch góp vốn bằng quyền sử dụng đất hoặc nhà ở. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ vai trò đó dưới góc nhìn pháp lý và thực tiễn.
“Công chứng viên là người được Nhà nước bổ nhiệm để hành nghề công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng, có chức năng chứng nhận tính xác thực và hợp pháp của hợp đồng, giao dịch dân sự khác theo quy định của pháp luật.”
Công chứng viên có quyền thẩm định tính pháp lý, soạn thảo hợp đồng, và ghi lời chứng trên văn bản công chứng, nhằm bảo đảm rằng các giao dịch dân sự tuân thủ đúng quy định pháp luật.
1.2. Góp vốn bằng nhà đất là giao dịch bắt buộc phải công chứng
Căn cứ Điều 27 Luật Đất đai 2024 và khoản 3 Điều 37 Luật Công chứng 2024:
Việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất, nhà ở phải được lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực, nếu không sẽ không có giá trị pháp lý và không thể đăng ký tại Văn phòng đăng ký đất đai.
Do đó, vai trò của công chứng viên trong giao dịch này là thiết yếu, chứ không mang tính hình thức.
>>> Xem thêm: Công chứng hợp đồng ủy quyền có cần người được ủy quyền phải có mặt không? Câu trả lời sẽ khiến bạn bất ngờ
2. Vai trò công chứng viên góp vốn nhà đất trong giao dịch
2.1. Thẩm định tính hợp pháp của giao dịch
Công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra:
Nguồn gốc pháp lý của quyền sử dụng đất (sổ đỏ, sổ hồng, thời hạn sử dụng, mục đích sử dụng…).
Tình trạng sở hữu (đất có tranh chấp, bị kê biên hoặc là tài sản chung).
Năng lực pháp lý và hành vi dân sự của người góp vốn.
Ví dụ thực tế: Bà A muốn góp vốn bằng căn nhà thuộc tài sản riêng trước hôn nhân. Tuy nhiên, công chứng viên phát hiện bà A đã sửa chữa nhà sau khi kết hôn bằng tiền chung, nên tư vấn bà cần có sự đồng ý bằng văn bản của chồng trước khi thực hiện hợp đồng.
2.2. Ngăn ngừa tranh chấp và hành vi trục lợi
Công chứng viên đóng vai trò như một người trung gian khách quan, giúp các bên:
Làm rõ quyền, nghĩa vụ của từng bên.
Đảm bảo việc góp vốn là tự nguyện, minh bạch, không bị ép buộc.
Phát hiện các yếu tố giả tạo, lợi dụng pháp luật, hoặc hợp đồng trá hình.
Ví dụ minh họa: Một cá nhân cố tình lập hợp đồng góp vốn giả để che giấu việc tẩu tán tài sản trước khi bị thi hành án. Công chứng viên, sau khi phát hiện đất đang bị hạn chế giao dịch, đã từ chối công chứng để ngăn chặn giao dịch bất hợp pháp.
2.3. Giải thích quyền và nghĩa vụ rõ ràng cho các bên
Công chứng viên có nhiệm vụ:
Giải thích rõ nội dung hợp đồng, điều khoản liên quan đến tài sản góp vốn, phân chia lợi ích, xử lý rủi ro.
Tư vấn thêm về thủ tục đăng ký biến động đất đai, thuế, lệ phí…
Đảm bảo rằng người ký hợp đồng hiểu rõ và đồng thuận với toàn bộ nội dung.
Điều này đặc biệt quan trọng trong trường hợp có bên tham gia là người lớn tuổi, người có trình độ pháp lý hạn chế, hoặc là tài sản chung vợ chồng.
2.4. Soạn thảo và chứng nhận hợp đồng góp vốn chặt chẽ, hợp lệ
Hợp đồng góp vốn bằng nhà đất thường có giá trị lớn, phức tạp nên công chứng viên thường sẽ:
Soạn thảo hợp đồng chuẩn theo quy định pháp luật.
Đảm bảo nội dung không vi phạm điều cấm, không trái đạo đức xã hội.
Ghi lời chứng đúng quy trình, giúp hợp đồng có giá trị pháp lý cao nhất.
>>> Xem thêm: Tìm hiểu vai trò của văn phòng công chứng trong các giao dịch đất đai
3. Lợi ích thực tế từ vai trò công chứng viên trong giao dịch góp vốn
3.1. Hạn chế rủi ro vô hiệu hợp đồng
Hợp đồng góp vốn không có công chứng, hoặc công chứng sai hình thức, có thể bị tòa tuyên vô hiệu. Nhờ có công chứng viên, mọi yếu tố pháp lý sẽ được kiểm soát kỹ lưỡng.
Tình huống thực tế: Anh B góp vốn bằng đất vào công ty khởi nghiệp, nhưng vì không công chứng hợp đồng nên bị từ chối đăng ký tại văn phòng đất đai. Sau này công ty giải thể, anh không đòi được phần đất đã góp. Nếu có sự tham gia của công chứng viên từ đầu, rủi ro này đã được loại trừ.
3.2. Là căn cứ pháp lý để xử lý tranh chấp
Khi xảy ra tranh chấp, hợp đồng có công chứng là chứng cứ quan trọng để xác định quyền và nghĩa vụ các bên trước tòa án hoặc cơ quan hành chính.
3.3. Hỗ trợ hoàn tất thủ tục sau giao dịch
Công chứng viên thường tư vấn hoặc liên kết với văn phòng đăng ký đất đai để hỗ trợ bên góp vốn:
Đăng ký biến động quyền sử dụng đất.
Kê khai thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ (nếu có).
Vai trò công chứng viên góp vốn nhà đất là cực kỳ quan trọng và mang tính quyết định đến tính hợp pháp, an toàn và bền vững của giao dịch. Công chứng viên không chỉ là người xác nhận chữ ký mà còn là “người gác cổng pháp lý”, giúp các bên đi đúng hướng, ngăn chặn rủi ro và đảm bảo quyền lợi lâu dài.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
