Những dấu hiệu khiến văn bản công chứng ngoài trụ sở dễ bị tranh chấp
Trong thực tiễn xét xử, không ít vụ việc liên quan đến tranh chấp công chứng tại nhà phát sinh từ các văn bản được lập ngoài trụ sở công chứng. Dù pháp luật cho phép công chứng ngoài trụ sở trong những trường hợp nhất định, nhưng việc thực hiện trong môi trường riêng tư, thiếu kiểm soát lại tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý. Các tranh chấp thường không xuất phát từ hình thức công chứng, mà từ những dấu hiệu bất thường trong quá trình xác lập giao dịch. Bài viết nhận diện những dấu hiệu phổ biến khiến văn bản công chứng ngoài trụ sở dễ bị tranh chấp và bị Tòa án xem xét lại giá trị pháp lý.
>>> Xem thêm: Công chứng hợp đồng mua bán xe gặp trục trặc, đâu làvăn phòng công chứng xử lý nhanh nhất?
1. Người ký kết có biểu hiện không minh mẫn tại thời điểm công chứng
Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tranh chấp công chứng tại nhà là nghi ngờ về trạng thái nhận thức của người ký.
Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép”.
Nguyên tắc này không chỉ áp dụng cho di chúc mà còn được vận dụng khi đánh giá hiệu lực của các giao dịch dân sự khác. Khi công chứng tại nhà hoặc tại bệnh viện, người ký có thể đang chịu ảnh hưởng của tuổi tác, bệnh lý hoặc thuốc điều trị, làm dấy lên nghi ngờ về năng lực hành vi dân sự.
2. Việc công chứng ngoài trụ sở không có lý do chính đáng rõ ràng
Pháp luật chỉ cho phép công chứng ngoài trụ sở trong những trường hợp cụ thể, không phải theo yêu cầu tùy tiện của người dân.
Khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014 quy định: “Việc công chứng ngoài trụ sở được thực hiện trong trường hợp người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại được hoặc vì lý do chính đáng khác”.
Nếu hồ sơ không thể hiện rõ lý do công chứng tại nhà, hoặc lý do không thuyết phục, đây là dấu hiệu khiến văn bản công chứng dễ bị xem xét lại khi xảy ra tranh chấp công chứng tại nhà.
3. Công chứng viên không trực tiếp chứng kiến toàn bộ quá trình ký kết
Một dấu hiệu nghiêm trọng khác là việc công chứng viên không trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ.
Khoản 1 Điều 56 Luật Công chứng 2014 quy định: “Công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ của người yêu cầu công chứng”.
Trong thực tiễn, nhiều tranh chấp phát sinh khi các bên ký trước, ký thay hoặc chỉ “xác nhận lại” chữ ký. Đây là căn cứ phổ biến để Tòa án xem xét tính hợp pháp của văn bản công chứng.
4. Sự hiện diện chi phối của người có quyền lợi liên quan
Không gian công chứng tại nhà thường thiếu tính trung lập. Việc người được hưởng lợi trực tiếp (con cháu, người được tặng cho, người được ủy quyền) có mặt và can thiệp vào quá trình ký kết là dấu hiệu dễ dẫn đến tranh chấp công chứng tại nhà.
Điều 3 Bộ luật Dân sự 2015 nhấn mạnh: “Việc xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự phải bảo đảm nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận”.
Nếu có căn cứ cho rằng ý chí của người ký bị chi phối, văn bản công chứng có thể bị tuyên vô hiệu.
Điều 5 Luật Công chứng 2014 quy định: “Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng”.
Tuy nhiên, khi lời chứng không phản ánh trung thực, giá trị pháp lý của văn bản rất dễ bị tranh chấp.
7. Thời điểm công chứng trùng với giai đoạn nhạy cảm về sức khỏe hoặc tranh chấp
Thực tiễn cho thấy nhiều vụ tranh chấp công chứng tại nhà phát sinh khi văn bản được lập:
Ngay trước thời điểm người ký qua đời;
Trong giai đoạn đang điều trị bệnh nặng;
Khi gia đình đã có mâu thuẫn về tài sản.
Thời điểm nhạy cảm khiến văn bản công chứng bị đặt dưới sự giám sát nghiêm ngặt của Tòa án, dù hình thức công chứng có vẻ đầy đủ.
Kết luận
Văn bản công chứng ngoài trụ sở không đương nhiên là nguồn gốc của tranh chấp, nhưng các dấu hiệu bất thường trong quá trình công chứng tại nhà chính là yếu tố khiến tranh chấp công chứng tại nhà dễ phát sinh. Việc nhận diện sớm những dấu hiệu này giúp công chứng viên nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp và giúp người dân chủ động phòng ngừa rủi ro pháp lý. Trong bối cảnh công chứng ngoài trụ sở ngày càng phổ biến, yêu cầu về tính minh bạch, khách quan và tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
