Lấn chiếm đất đai: Những điều cần biết về thời hiệu khởi kiện
Trong thực tế, tình trạng lấn chiếm đất đai diễn ra khá phổ biến, gây ra nhiều tranh chấp phức tạp. Một trong những vấn đề quan trọng mà người dân thường băn khoăn chính là thời hiệu khởi kiện lấn chiếm đất. Việc nắm rõ quy định pháp luật về thời hiệu giúp người dân bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, tránh mất cơ hội khởi kiện khi quyền lợi bị xâm phạm.
>>> Xem thêm: Bạn đang tìm một văn phòng công chứng uy tín, nhanh chóng và minh bạch?
1. Căn cứ pháp lý về thời hiệu khởi kiện
Theo Điều 155 Bộ luật Dân sự 2015:
“Thời hiệu khởi kiện không áp dụng đối với yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, trừ trường hợp luật có quy định khác.”
Điều này có nghĩa là, đối với tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất (trong đó có việc lấn chiếm), người có quyền có thể khởi kiện bất kỳ lúc nào mà không bị giới hạn bởi thời hiệu.
Bên cạnh đó, Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2025) cũng khẳng định nguyên tắc Nhà nước bảo hộ quyền sử dụng đất hợp pháp. Người bị lấn chiếm có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước hoặc Tòa án can thiệp để bảo vệ quyền lợi của mình.
Như vậy, người dân cần lưu ý rằng thời hiệu khởi kiện lấn chiếm đất không bị giới hạn, khác với nhiều loại tranh chấp dân sự khác có thời hiệu cụ thể.
2. Thời hiệu khởi kiện lấn chiếm đất đai áp dụng trong trường hợp nào?
Mặc dù pháp luật quy định không áp dụng thời hiệu với quyền sử dụng đất, nhưng trong một số tranh chấp liên quan khác, thời hiệu vẫn có thể được xem xét, ví dụ:
Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất: Thời hiệu khởi kiện thường là 03 năm kể từ ngày người khởi kiện biết quyền lợi của mình bị xâm phạm (theo Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015).
Tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất: Thời hiệu yêu cầu chia thừa kế là 30 năm đối với bất động sản (Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015).
Do đó, khi xảy ra lấn chiếm đất, người dân cần xác định rõ bản chất tranh chấp để áp dụng đúng quy định về thời hiệu khởi kiện.
>>> Xem thêm: Giải pháp tối ưu cho nhà đất – Dịch vụ sổ đỏ.
3. Trình tự khởi kiện khi xảy ra lấn chiếm đất đai
Người bị lấn chiếm đất có thể thực hiện theo các bước sau:
3.1. Thương lượng, hòa giải tại cơ sở
Theo Điều 202 Luật Đất đai 2013 (vẫn còn hiệu lực đến 31/12/2024), tranh chấp đất đai cần được hòa giải tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất. Đây là bước bắt buộc trước khi khởi kiện.
3.2. Yêu cầu Tòa án giải quyết
Nếu hòa giải không thành, người bị lấn chiếm có quyền nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
Hồ sơ khởi kiện gồm:
Đơn khởi kiện.
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) hoặc giấy tờ chứng minh quyền sử dụng hợp pháp.
Biên bản hòa giải không thành tại UBND xã/phường.
Chứng cứ về hành vi lấn chiếm (ảnh, video, lời khai nhân chứng…).
3.3. Thẩm quyền giải quyết
Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp sẽ thụ lý và giải quyết vụ án.
4. Ví dụ minh họa thực tế về thời hiệu khởi kiện lấn chiếm đất đai
Ví dụ: Ông A có sổ đỏ quyền sử dụng 500m² đất. Năm 2010, ông B (hàng xóm) xây tường bao lấn sang 50m² đất của ông A. Do nghĩ tình làng nghĩa xóm, ông A không khởi kiện ngay. Đến năm 2024, khi muốn bán đất, ông A mới yêu cầu ông B trả lại phần diện tích bị lấn chiếm.
Ông A vẫn có quyền khởi kiện tại Tòa án để đòi lại đất vì tranh chấp quyền sử dụng đất không áp dụng thời hiệu.
Nếu ông A khởi kiện về yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi lấn chiếm gây ra (như mất giá trị sử dụng đất, ảnh hưởng việc bán), thời hiệu khởi kiện là 03 năm theo Điều 588 Bộ luật Dân sự 2015.
>>> Xem thêm: Bạn có biết cách xử lý khi gặp phải tình huống lấn chiếm đất đai chưa?
5. Lưu ý quan trọng khi khởi kiện lấn chiếm đất đai
Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý, đặc biệt là sổ đỏ hoặc giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất.
Thu thập chứng cứ rõ ràng về hành vi lấn chiếm để Tòa án có căn cứ giải quyết.
Thực hiện đúng trình tự hòa giải bắt buộc trước khi nộp đơn khởi kiện.
Không lo ngại về thời hiệu khởi kiện lấn chiếm đất vì quyền này được pháp luật bảo hộ lâu dài.
Thời hiệu khởi kiện lấn chiếm đất là một vấn đề pháp lý quan trọng mà nhiều người dân quan tâm. Theo quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là Bộ luật Dân sự 2015, tranh chấp về quyền sử dụng đất không bị giới hạn thời hiệu khởi kiện. Người dân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước hoặc Tòa án bảo vệ quyền lợi của mình bất cứ khi nào phát sinh tranh chấp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp liên quan như hợp đồng hoặc thừa kế đất, thời hiệu vẫn được áp dụng. Do đó, việc hiểu rõ quy định pháp luật sẽ giúp người dân chủ động bảo vệ quyền lợi, tránh rủi ro pháp lý trong các tranh chấp đất đai.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
