Có nên lựa chọn công chứng tại nhà cho các giao dịch tài sản lớn?
Trong thực tiễn giao dịch dân sự hiện nay, không ít cá nhân lựa chọn công chứng tại nhà cho các giao dịch tài sản lớn như chuyển nhượng nhà đất, tặng cho tài sản hoặc lập di chúc giá trị cao. Sự tiện lợi về mặt địa điểm đôi khi khiến người dân xem nhẹ các rủi ro pháp lý tiềm ẩn. Tuy nhiên, đối với những giao dịch làm phát sinh hậu quả pháp lý lớn, việc lựa chọn công chứng ngoài trụ sở cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bài viết phân tích một cách toàn diện câu hỏi: có nên công chứng tại nhà đối với các giao dịch tài sản lớn hay không dưới góc độ pháp lý.
>>> Xem thêm: Khi bố mẹ để lại di sản, nên tìmvăn phòng công chứng nào để lập văn bản thừa kế hợp pháp?
1. Giao dịch tài sản lớn và yêu cầu pháp lý đặc biệt nghiêm ngặt
Giao dịch tài sản lớn thường bao gồm:
Chuyển nhượng quyền sử dụng đất, nhà ở;
Tặng cho toàn bộ hoặc phần lớn tài sản;
Ủy quyền định đoạt tài sản có giá trị cao;
Lập di chúc liên quan đến khối tài sản lớn.
Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Giao dịch dân sự có hiệu lực khi chủ thể có năng lực hành vi dân sự phù hợp, hoàn toàn tự nguyện và nội dung, hình thức không vi phạm điều cấm của pháp luật”.
Với những giao dịch có giá trị lớn, chỉ cần một sai sót nhỏ về điều kiện chủ thể, ý chí hoặc trình tự công chứng cũng có thể dẫn đến tranh chấp kéo dài. Đây là yếu tố cần được đặt lên hàng đầu khi cân nhắc công chứng tại nhà giao dịch lớn.
2. Công chứng tại nhà cho giao dịch lớn có được pháp luật cho phép không?
Về nguyên tắc, công chứng ngoài trụ sở không bị cấm, nhưng chỉ được thực hiện trong những trường hợp luật định.
Khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014 quy định: “Việc công chứng được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại được hoặc vì lý do chính đáng khác”.
Như vậy, công chứng tại nhà giao dịch lớn chỉ hợp pháp khi có lý do chính đáng rõ ràng, không phải là quyền lựa chọn tùy nghi của các bên.
3. Rủi ro pháp lý đặc thù khi công chứng tại nhà đối với tài sản lớn
3.1. Rủi ro về tính tự nguyện và minh mẫn
Trong các giao dịch tài sản lớn, yếu tố tự nguyện và minh mẫn thường là trọng tâm của tranh chấp.
Điều 3 Bộ luật Dân sự 2015 nhấn mạnh: “Các bên trong quan hệ dân sự phải tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận”.
Không gian công chứng tại nhà dễ bị chi phối bởi người thân, người hưởng lợi trực tiếp, đặc biệt khi chủ thể là người cao tuổi. Với giao dịch giá trị lớn, chỉ cần nghi ngờ về ý chí tự nguyện, văn bản công chứng có nguy cơ cao bị khởi kiện yêu cầu tuyên vô hiệu.
3.2. Rủi ro trong việc kiểm tra hồ sơ và nguồn gốc tài sản
Giao dịch tài sản lớn đòi hỏi việc kiểm tra kỹ lưỡng:
Giấy tờ sở hữu;
Tình trạng pháp lý của tài sản;
Quyền của đồng sở hữu hoặc người liên quan.
Trong điều kiện công chứng tại nhà, việc đối chiếu hồ sơ, kiểm tra hệ thống dữ liệu đôi khi không thuận lợi như tại trụ sở. Đây là yếu tố làm tăng rủi ro pháp lý đối với công chứng tại nhà giao dịch lớn.
3.3. Rủi ro về giá trị chứng cứ khi xảy ra tranh chấp
Điều 5 Luật Công chứng 2014 quy định: “Văn bản công chứng có giá trị chứng cứ; những tình tiết, sự kiện trong văn bản công chứng không phải chứng minh, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên vô hiệu”.
Tuy nhiên, trong các vụ tranh chấp tài sản lớn, Tòa án thường xem xét rất chặt chẽ các yếu tố như:
Lý do công chứng ngoài trụ sở;
Quá trình công chứng có khách quan hay không;
Có dấu hiệu lợi dụng hoàn cảnh của người ký hay không.
Công chứng tại nhà vì vậy thường bị soi xét kỹ hơn so với công chứng tại văn phòng.
5. Lời khuyên pháp lý cho người dân khi giao dịch tài sản lớn
Đối với các giao dịch tài sản có giá trị lớn, người dân nên:
Ưu tiên công chứng tại trụ sở khi có thể;
Chỉ lựa chọn công chứng tại nhà khi thật sự cần thiết;
Chuẩn bị hồ sơ pháp lý đầy đủ, minh bạch;
Yêu cầu công chứng viên giải thích kỹ quyền và nghĩa vụ;
Không ký kết khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào về ý chí tự nguyện.
Đây là cách tiếp cận thận trọng để hạn chế tối đa rủi ro pháp lý về sau.
Kết luận
Công chứng tại nhà giao dịch lớn không bị pháp luật cấm, nhưng cũng không phải là lựa chọn nên áp dụng một cách tùy tiện. Đối với các giao dịch làm phát sinh hậu quả pháp lý và kinh tế lớn, yêu cầu về tính khách quan, minh bạch và an toàn pháp lý phải được đặt lên hàng đầu. Trong nhiều trường hợp, công chứng tại văn phòng vẫn là phương án tối ưu. Công chứng tại nhà chỉ nên được lựa chọn khi có lý do chính đáng và được thực hiện với mức độ thận trọng cao nhất từ cả người dân và công chứng viên.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
