Khi một người qua đời, việc xác định ai được hưởng bao nhiêu phần trong khối di sản là vấn đề khiến nhiều gia đình vướng tranh chấp. Đặc biệt, khi có nhiều người thừa kế, quá trình phân chia di sản phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định pháp luật để tránh xung đột quyền lợi. Từ phương thức thừa kế theo di chúc đến trình tự thừa kế theo pháp luật, mỗi trường hợp đều có cách xử lý riêng. Bài viết sau sẽ phân tích đầy đủ nguyên tắc, bước thực hiện và cách giải quyết vướng mắc thực tế khi phân chia di sản cho nhiều người thừa kế.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có giúp soạn thảo hợp đồng không?

1. Cơ sở pháp lý về phân chia di sản

Việc phân chia di sản được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật sau:

• “Bộ luật Dân sự 2015”: quy định hình thức thừa kế, hàng thừa kế, nguyên tắc phân chia, phần hưởng của từng người.

• “Luật Công chứng 2014”: quy định công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc khai nhận di sản.

• “Luật Đất đai 2013” và “Luật Đất đai 2024”: áp dụng khi di sản là quyền sử dụng đất, nhà ở.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ thủ tục công chứng mua bán nhà đầy đủ

2. Xác định hình thức thừa kế: cơ sở để chia di sản

2.1. Thừa kế theo di chúc

Nếu người chết để lại di chúc hợp lệ theo “Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015”, việc phân chia di sản phải tuân thủ đúng nội dung di chúc.

Di chúc hợp lệ phải:

• Người lập minh mẫn;

• Tự nguyện;

• Nội dung, hình thức không trái luật;

• Ghi rõ người thừa kế và phần di sản.

2.2. Thừa kế theo pháp luật

Áp dụng khi:

• Không có di chúc;

• Di chúc vô hiệu;

• Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

• Người thừa kế từ chối nhận di sản.

Hàng thừa kế được quy định tại “Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015”.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn niêm yết hồ sơ trong thủ tục thừa kế nhà đất

3. Nguyên tắc phân chia di sản khi có nhiều người thừa kế

3.1. Nguyên tắc theo di chúc

• Người thừa kế nhận đúng phần được chỉ định trong di chúc;

• Nếu một người thừa kế chết trước hoặc từ chối nhận phần, phần đó được xử lý theo “Điều 644 và 650 Bộ luật Dân sự 2015”.

3.2. Nguyên tắc theo pháp luật

Nếu chia theo pháp luật:

• Những người cùng hàng thừa kế hưởng phần di sản bằng nhau;

• Người thừa kế cùng hàng nhưng chết trước sẽ làm phát sinh thừa kế thế vị theo “Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015”.

>>> Xem thêm: Bảng so sánh chi phí tự làm và sử dụng dịch vụ sổ đỏ

3.3. Nguyên tắc bảo vệ người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc

Một số người vẫn được hưởng phần di sản bắt buộc gồm:

• Con chưa thành niên;

• Cha, mẹ không có khả năng lao động;

• Vợ hoặc chồng không có khả năng lao động.

Quy định tại “Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015”.

4. Quy trình phân chia di sản khi có nhiều người thừa kế

Bước 1: Xác định toàn bộ tài sản để lại

Người thừa kế phải cung cấp:

• Giấy tờ nhà đất, tài sản gắn liền với đất;

• Giấy đăng ký xe, sổ tiết kiệm;

• Tài sản là cổ phần, phần vốn góp;

• Xác minh nghĩa vụ tài chính của người chết.

Bước 2: Xác định người thừa kế và phần được hưởng

• Nếu theo di chúc → thực hiện theo nội dung.

• Nếu theo pháp luật → chia theo hàng thừa kế.

Việc xác minh phải dựa trên giấy tờ hộ tịch, quan hệ nhân thân và hồ sơ tài sản.

Bước 3: Niêm yết thừa kế tại UBND cấp xã

Thực hiện theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014” nhằm tránh tranh chấp tiềm ẩn.

Bước 4: Lập văn bản phân chia hoặc khai nhận di sản tại tổ chức hành nghề công chứng

Hai loại văn bản phổ biến:

• “Văn bản thỏa thuận phân chia di sản” – áp dụng khi có từ 2 người thừa kế trở lên.

• “Văn bản khai nhận di sản” – áp dụng khi chỉ có 1 người thừa kế hoặc các đồng thừa kế ủy quyền cho một người.

Bước 5: Thực hiện đăng ký biến động nếu tài sản là đất đai

Sau khi có văn bản công chứng, người thừa kế nộp hồ sơ tại cơ quan đăng ký đất đai theo quy định của “Luật Đất đai 2013” và “Luật Đất đai 2024”.

5. Những vướng mắc thường gặp trong phân chia di sản và cách xử lý

5.1. Không xác định được toàn bộ tài sản

→ Giải pháp:

• Yêu cầu cơ quan cấp giấy tờ xác minh lại;

• Làm thủ tục khai báo mất giấy tờ;

• Chia phần tài sản đã xác định trước, phần chưa xác định sẽ xử lý sau.

5.2. Người thừa kế không hợp tác hoặc vắng mặt

→ Có thể:

• Làm văn bản ủy quyền;

• Hoặc giải quyết tranh chấp tại Tòa án theo thủ tục dân sự.

5.3. Có người thừa kế ở nước ngoài

→ Cần giấy tờ hộ tịch dịch thuật công chứng, xác minh chữ ký và phạm vi ủy quyền theo quy định lãnh sự.

5.4. Có tranh chấp về hàng thừa kế hoặc về nguồn gốc tài sản

→ Công chứng viên sẽ từ chối; hồ sơ phải đưa ra Tòa án để giải quyết trước khi chia di sản.

6. Lời khuyên thực tế khi phân chia di sản cho nhiều người

• Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ nhân thân và giấy tờ tài sản để tránh kéo dài thời gian.

• Thống nhất giữa các đồng thừa kế về phương án chia trước khi làm việc tại công chứng.

• Nếu di sản có nhiều loại tài sản, nên lập danh mục chi tiết để thuận tiện cho định giá và phân chia.

• Trong trường hợp không đạt thỏa thuận, nên tham khảo luật sư trước khi khởi kiện để tránh ảnh hưởng quan hệ gia đình.

7. Kết luận

Việc phân chia di sản khi có nhiều người thừa kế đòi hỏi sự tuân thủ đúng quy định pháp luật và sự đồng thuận giữa các bên liên quan. Nắm vững nguyên tắc, quy trình và cách xử lý các vướng mắc sẽ giúp việc phân chia trở nên minh bạch, hợp pháp và tránh tranh chấp kéo dài.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Tách thửa đất do Nhà nước quản lý: Ai được phép làm?

>>> Tranh chấp đất liền kề: thủ tục đo đạc và xác minh mốc giới

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội tư vấn hồ sơ công chứng theo quy định mới

>>> Những thay đổi mới trong quy định về chứng thực chữ ký năm 2025

>>> Mẹo để thương lượng điều khoản tốt trong công chứng mua bán nhà đất

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com