Lấn chiếm đất đai và việc bồi thường thiệt hại: Cần lưu ý gì?
Lấn chiếm đất đai là một trong những hành vi vi phạm phổ biến trong thực tế, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Khi xảy ra tranh chấp, ngoài việc yêu cầu trả lại đất, người bị xâm phạm còn có thể yêu cầu bồi thường lấn chiếm đất đai. Vậy pháp luật quy định thế nào và cần lưu ý gì khi yêu cầu bồi thường?
“Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường.”
Như vậy, hành vi lấn chiếm đất đai làm ảnh hưởng quyền sử dụng đất của người khác được coi là hành vi xâm phạm tài sản và phải bồi thường.
1.2. Quy định trong Luật Đất đai 2024
Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025) nhấn mạnh nguyên tắc: người sử dụng đất hợp pháp được Nhà nước bảo hộ quyền và lợi ích chính đáng. Người lấn chiếm đất không những phải trả lại đất mà còn phải bồi thường toàn bộ thiệt hại phát sinh cho người bị xâm phạm.
2. Các loại thiệt hại được bồi thường lấn chiếm đất đai
2.1. Thiệt hại về quyền sử dụng đất
Người bị lấn chiếm mất đi quyền sử dụng hợp pháp đối với một phần diện tích đất, dẫn đến việc không thể khai thác hoặc sử dụng đúng mục đích.
2.2. Thiệt hại về tài sản gắn liền với đất
Nếu trên phần đất bị lấn chiếm có công trình, cây trồng, hoa màu thì người lấn chiếm phải bồi thường theo giá trị thực tế.
2.3. Thiệt hại do mất cơ hội kinh doanh
Trong trường hợp đất bị lấn chiếm làm ảnh hưởng đến việc sản xuất, kinh doanh (ví dụ đất cho thuê, đất sản xuất nông nghiệp), người lấn chiếm còn phải bồi thường khoản lợi nhuận bị mất.
2.4. Chi phí hợp lý để ngăn chặn, khắc phục thiệt hại
Theo Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015, người gây thiệt hại còn phải thanh toán chi phí hợp lý mà bên bị thiệt hại đã bỏ ra để ngăn chặn hoặc hạn chế thiệt hại (ví dụ chi phí đo đạc, thuê luật sư, chi phí khôi phục hiện trạng).
Theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai 2013 (được áp dụng cho đến hết 31/12/2024), tranh chấp đất đai phải được hòa giải tại UBND cấp xã. Đây là bước bắt buộc trước khi khởi kiện.
3.2. Khởi kiện tại Tòa án
Nếu hòa giải không thành, người bị lấn chiếm có quyền nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Ngoài việc yêu cầu trả lại đất, người khởi kiện có thể kèm theo yêu cầu bồi thường thiệt hại.
3.3. Căn cứ xác định mức bồi thường lấn chiếm đất đai
Tòa án sẽ căn cứ vào:
Diện tích đất bị lấn chiếm.
Giá trị tài sản gắn liền với đất.
Thu nhập, lợi ích hợp pháp bị mất.
Chi phí hợp lý khác có liên quan.
4. Ví dụ minh họa thực tế về bồi thường lấn chiếm đất đai
Ví dụ: Ông A có mảnh đất 300m² được cấp sổ đỏ hợp pháp. Năm 2021, ông B xây tường bao lấn sang 40m² đất của ông A. Phần đất bị lấn chiếm vốn được ông A dùng để trồng cây ăn quả, thu nhập trung bình 20 triệu đồng/năm.
Bồi thường lấn chiếm đất đai là quyền lợi chính đáng của người bị xâm phạm. Pháp luật hiện hành, đặc biệt là Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Đất đai 2024, đã quy định rõ trách nhiệm của người lấn chiếm trong việc bồi thường toàn bộ thiệt hại. Người dân cần chủ động bảo vệ quyền lợi của mình, đồng thời chuẩn bị đầy đủ chứng cứ và thực hiện đúng quy trình pháp luật khi khởi kiện.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
