Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, vấn đề quản lý trật tự xây dựng ngày càng trở nên cấp thiết. Một trong những nội dung quan trọng là phân biệt rõ giữa xây dựng có phép và xây dựng trái phép. Điều này không chỉ giúp người dân thực hiện đúng quy định pháp luật, mà còn hạn chế các rủi ro pháp lý, tránh thiệt hại về kinh tế khi công trình buộc phải tháo dỡ. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết dựa trên quy định mới nhất của pháp luật Việt Nam.
1. Cơ sở pháp lý về xây dựng có phép và xây dựng trái phép
Theo Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) và Nghị định 16/2022/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng:
Xây dựng có phép: Là việc khởi công xây dựng khi đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng theo đúng trình tự, thủ tục.
Xây dựng trái phép: Là hành vi xây dựng công trình khi chưa được cấp giấy phép xây dựng hoặc xây dựng sai nội dung giấy phép đã được cấp.
Ví dụ: Một hộ gia đình tại quận Bình Thạnh, TP.HCM xây nhà 3 tầng trên đất ở đô thị. Trường hợp xin phép xây dựng và được cấp phép đúng quy định thì đó là xây dựng có phép. Ngược lại, nếu họ xây dựng khi chưa có giấy phép hoặc xây sai thiết kế được duyệt thì được xem là xây dựng trái phép.
2. Phân biệt xây dựng có phép và xây dựng trái phép
2.1. Về thủ tục pháp lý
Xây dựng có phép: Chủ đầu tư phải nộp hồ sơ xin giấy phép xây dựng tại UBND cấp huyện hoặc Sở Xây dựng (tùy quy mô công trình). Hồ sơ bao gồm bản vẽ thiết kế, giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất và các tài liệu khác theo quy định tại Điều 95 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020).
Xây dựng trái phép: Không thực hiện thủ tục xin phép hoặc cố tình bỏ qua yêu cầu pháp lý về giấy phép.
2.2. Về tính hợp pháp của công trình
Xây dựng có phép: Được pháp luật công nhận, có thể cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình.
Xây dựng trái phép: Không được công nhận, có thể bị xử lý vi phạm và buộc tháo dỡ.
2.3. Về trách nhiệm pháp lý
Xây dựng có phép: Được pháp luật bảo vệ, ít rủi ro tranh chấp.
Xây dựng trái phép: Theo Điều 15 Nghị định 16/2022/NĐ-CP, hành vi xây dựng không phép hoặc sai phép có thể bị phạt từ 60 triệu đến 1 tỷ đồng (tùy quy mô, tính chất vi phạm) và buộc tháo dỡ công trình.
Ví dụ: Năm 2023, một trường hợp tại TP.Thủ Đức xây dựng nhà xưởng không phép trên đất nông nghiệp. Sau khi kiểm tra, chính quyền đã ra quyết định xử phạt 120 triệu đồng và cưỡng chế tháo dỡ toàn bộ công trình.
Người dân cần kiểm tra kỹ thông tin quy hoạch và mục đích sử dụng đất trước khi xây dựng.
Thực hiện đầy đủ thủ tục xin cấp giấy phép xây dựng.
Thường xuyên cập nhật quy định mới của pháp luật để tránh vi phạm.
Chính quyền địa phương cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
>>> Xem thêm: Bạn đang tìm Phòng công chứng uy tín, làm việc nhanh chóng, thủ tục gọn nhẹ?
Kết luận
Việc phân biệt xây dựng có phép và xây dựng trái phép không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn liên quan trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ của người dân. Xây dựng đúng phép giúp công trình được pháp luật bảo vệ, tránh rủi ro bị xử phạt và tháo dỡ. Do đó, trước khi xây dựng, chủ đầu tư cần tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Xây dựng và các nghị định liên quan, để đảm bảo công trình hợp pháp, an toàn và bền vững.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
